Czy nietoperze są pod ochroną? Sprawdź aktualne przepisy w Polsce

Czy nietoperze są pod ochroną w Polsce?

Nietoperze – tajemnicze nocne ssaki

Nietoperze to jedne z najbardziej fascynujących i zarazem tajemniczych ssaków, które od wieków budzą w ludziach zarówno ciekawość, jak i niepotrzebne obawy. Są jedynymi ssakami zdolnymi do aktywnego lotu, co czyni je unikalną grupą zwierząt. W Polsce występuje ponad 25 gatunków nietoperzy, a każdy z nich odgrywa istotną rolę w ekosystemie.

✔ Nietoperze to mistrzowie echolokacji – emitują ultradźwięki, które odbijają się od przeszkód i pomagają im nawigować w ciemności.
✔ Są kluczowe dla kontroli populacji owadów – jeden nietoperz może zjeść nawet kilka tysięcy komarów w ciągu jednej nocy!
✔ Większość polskich gatunków zimuje w jaskiniach, piwnicach lub na strychach budynków, zapadając w stan hibernacji.

Mimo ogromnych korzyści, jakie nietoperze przynoszą środowisku, przez długi czas były one niesłusznie demonizowane. Wiele osób wierzyło, że nietoperze są niebezpieczne, wplątują się we włosy lub atakują ludzi. W rzeczywistości są to płochliwe i delikatne zwierzęta, które unikają kontaktu z człowiekiem.

Czy nietoperze są pod ochroną w Polsce?

Tak, wszystkie gatunki nietoperzy występujące w Polsce są objęte ochroną. Oznacza to, że nie wolno ich zabijać, łapać, przetrzymywać, niszczyć ich siedlisk ani wypłaszać z miejsc, w których się znajdują.

✔ Nietoperze podlegają ścisłej ochronie gatunkowej, co oznacza, że każde działanie prowadzące do ich niepokojenia lub eliminacji jest nielegalne.
✔ Zniszczenie ich zimowisk, letnich kryjówek i miejsc rozrodu jest surowo zabronione – dotyczy to m.in. jaskiń, piwnic, strychów i dziuplastych drzew.
✔ Przenoszenie nietoperzy wymaga specjalnych zezwoleń – jeśli znajdziemy nietoperza w domu, nie możemy go po prostu wyrzucić ani usunąć jego kolonii.
✔ Polska zobowiązała się do ochrony nietoperzy w ramach międzynarodowych konwencji, takich jak Konwencja Bońska i Porozumienie o Ochronie Nietoperzy w Europie (EUROBATS).

Dlaczego nietoperze są chronione?

Nietoperze są jedną z najbardziej zagrożonych grup ssaków w Europie. W Polsce ich populacja spada z kilku powodów, które sprawiają, że ochrona tych zwierząt jest niezbędna.

✔ Utrata siedlisk – wycinanie starych drzew, remonty budynków, niszczenie jaskiń i piwnic pozbawia nietoperze miejsc do odpoczynku i zimowania.
✔ Zanieczyszczenie środowiska – pestycydy i chemikalia używane w rolnictwie redukują populację owadów, którymi nietoperze się żywią.
✔ Światło i hałas – coraz większa ilość sztucznego oświetlenia i hałas generowany przez ludzi wpływają negatywnie na ich nawigację i zdolność do polowania.
✔ Zmiany klimatyczne – cieplejsze zimy mogą zaburzać cykl hibernacji nietoperzy, powodując ich osłabienie i zwiększoną śmiertelność.
✔ Mitologia i strach ludzi – wiele osób wciąż traktuje nietoperze jako „złe” zwierzęta, co prowadzi do ich celowego wypłaszania lub zabijania.

Nietoperze są kluczowe dla równowagi ekosystemu, a ich zniknięcie mogłoby doprowadzić do wzrostu populacji owadów, co wpłynęłoby negatywnie na rolnictwo i życie ludzi.

Jakie gatunki nietoperzy są objęte ochroną?

W Polsce występuje ponad 25 gatunków nietoperzy, a wszystkie są objęte ochroną. Do najczęściej spotykanych należą:

✔ Mroczek późny (Eptesicus serotinus) – często można go spotkać w miastach, gdzie zamieszkuje strychy i poddasza.
✔ Borowiec wielki (Nyctalus noctula) – jeden z największych nietoperzy w Polsce, preferuje dziuplaste drzewa.
✔ Karlik większy (Pipistrellus nathusii) – najmniejszy polski nietoperz, często widywany w pobliżu zbiorników wodnych.
✔ Gacek brunatny (Plecotus auritus) – ma charakterystyczne długie uszy, które pomagają mu w echolokacji.
✔ Podkowiec mały (Rhinolophus hipposideros) – rzadki gatunek nietoperza, który zimuje głównie w jaskiniach.

Każdy z tych gatunków pełni istotną funkcję w ekosystemie, a ich ochrona jest niezbędna dla utrzymania bioróżnorodności.

Co grozi za łamanie przepisów dotyczących nietoperzy?

Ochrona nietoperzy nie jest tylko teorią – za zabicie, nielegalne przesiedlenie lub zniszczenie siedliska nietoperza grożą poważne konsekwencje prawne.

✔ Kary finansowe – za naruszenie przepisów można otrzymać grzywnę w wysokości od kilku tysięcy do nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych.
✔ Odpowiedzialność karna – w niektórych przypadkach możliwe jest nawet postępowanie sądowe za umyślne niszczenie populacji nietoperzy.
✔ Obowiązek przywrócenia warunków życia – jeśli np. podczas remontu budynku zniszczone zostaną siedliska nietoperzy, inwestor może zostać zobowiązany do ich odtworzenia.

Nietoperze podlegają szczególnej ochronie, dlatego w przypadku ich znalezienia w budynku należy zgłosić sprawę odpowiednim instytucjom, takim jak Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska (RDOŚ) lub organizacje zajmujące się ochroną nietoperzy.

Ochrona nietoperzy nie jest jedynie formalnością – jest to kluczowy element ochrony przyrody i bioróżnorodności. Każdy z nas może przyczynić się do ratowania tych niezwykłych ssaków poprzez ochronę ich siedlisk, edukację i przestrzeganie przepisów.

W kolejnej części artykułu dowiesz się, jak postępować, gdy znajdziesz nietoperza, czy można go legalnie przenieść oraz jak pomagać tym niezwykłym ssakom w codziennym życiu.

Jak postępować, gdy spotkasz nietoperza?

Co zrobić, gdy znajdziesz rannego nietoperza?

Niektóre gatunki nietoperzy mogą znaleźć się w trudnej sytuacji – mogą ulec wypadkowi, zostać zaatakowane przez drapieżniki lub po prostu osłabnąć, szczególnie zimą. Jeśli znajdziesz rannego lub osłabionego nietoperza, nie należy zostawiać go bez pomocy.

✔ Załóż rękawiczki ochronne – mimo że nietoperze nie są agresywne, mogą się bronić, jeśli poczują się zagrożone. Istnieje też niewielkie ryzyko przenoszenia chorób, dlatego najlepiej unikać bezpośredniego kontaktu.
✔ Umieść nietoperza w kartonowym pudełku – należy wyłożyć je miękką szmatką i zrobić w nim małe otwory wentylacyjne. Nie używaj plastikowych pojemników, ponieważ mogą się w nich dusić.
✔ Nie próbuj go karmić ani poić – nietoperze mają specyficzne potrzeby żywieniowe i mogą udławić się wodą podawaną w nieodpowiedni sposób.
✔ Skontaktuj się z organizacją zajmującą się ochroną nietoperzy – w Polsce działają m.in. Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra” oraz różne ośrodki rehabilitacji dzikich zwierząt.
✔ Jeśli nietoperz znajduje się w chłodnym miejscu i wygląda na uśpionego, może być w stanie hibernacji – w takim przypadku najlepiej zostawić go w spokoju i nie przeszkadzać.

Nietoperze zimujące w jaskiniach, piwnicach czy dziuplach nie powinny być niepokojone, ponieważ ich przedwczesne wybudzenie może skutkować śmiercią z wyczerpania.

Czy można przesiedlić nietoperza?

Zdarza się, że nietoperze przypadkowo dostają się do domów, piwnic lub na strychy. W takich sytuacjach wiele osób zastanawia się, czy można je po prostu wynieść i wypuścić.

✔ Nie wolno ich wypuszczać na mrozie – jeśli znajdziesz nietoperza zimą, nie wypuszczaj go na zewnątrz, ponieważ może nie znaleźć odpowiedniego schronienia i umrzeć z zimna.
✔ Latem najlepiej otworzyć okno i zostawić nietoperza w spokoju – jeśli zwierzę jest zdrowe, samo odnajdzie drogę na zewnątrz.
✔ Jeśli nietoperz zrobił sobie kryjówkę w domu, usunięcie go wymaga zgody Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (RDOŚ) – nie wolno niszczyć jego siedliska ani wypłaszać kolonii bez oficjalnej zgody.
✔ Nie próbuj samodzielnie przenosić kolonii nietoperzy – ich ochrona jest regulowana prawnie, a nieodpowiednie działanie może grozić karami.

W wielu przypadkach nietoperze nie powodują żadnych szkód, a ich obecność może być wręcz korzystna – pomagają ograniczać populację owadów, zwłaszcza komarów.

Nietoperze w domu – czy stanowią zagrożenie?

Mimo że nietoperze od wieków są obiektem licznych mitów i przesądów, w rzeczywistości nie stanowią żadnego zagrożenia dla ludzi.

✔ Nie wplątują się we włosy – nietoperze doskonale nawigują w ciemności i unikają kontaktu z człowiekiem.
✔ Nie piją ludzkiej krwi – wszystkie nietoperze w Polsce są owadożerne i nie mają nic wspólnego z wampirami z filmów grozy.
✔ Nie gryzą ludzi bez powodu – jeśli nietoperz znajdzie się w domu, nie atakuje, lecz szuka drogi ucieczki.
✔ Nie niszczą budynków – w przeciwieństwie do kun czy gryzoni, nietoperze nie przegryzają kabli ani nie uszkadzają konstrukcji domów.

Obecność nietoperzy w budynkach często budzi niepokój, ale warto pamiętać, że są to pożyteczne i chronione zwierzęta, które nie wyrządzają szkód.

Jak pomagać nietoperzom?

Każdy może przyczynić się do ochrony nietoperzy, podejmując proste działania, które pomagają tym niezwykłym ssakom przetrwać w coraz trudniejszych warunkach.

✔ Zachowaj stare drzewa – wiele gatunków nietoperzy zamieszkuje dziuple i korony drzew, dlatego ich wycinanie prowadzi do utraty siedlisk.
✔ Zabezpiecz piwnice i jaskinie – jeśli na twojej posesji znajduje się piwnica lub budynek, gdzie mogą zimować nietoperze, warto zabezpieczyć je przed przypadkowym zniszczeniem.
✔ Zawieś specjalne budki dla nietoperzy – nietoperze potrzebują schronienia, zwłaszcza na obszarach miejskich, gdzie brakuje naturalnych kryjówek.
✔ Unikaj stosowania toksycznych środków owadobójczych – pestycydy mogą zabijać owady, którymi żywią się nietoperze, a także prowadzić do zatrucia tych zwierząt.
✔ Edukacja i informowanie innych – wiele osób wciąż nie wie, że nietoperze są chronione i że ich rola w ekosystemie jest nieoceniona.

Nietoperze są sojusznikami człowieka, ponieważ pomagają w naturalny sposób kontrolować populację owadów. Dzięki nim mamy mniej komarów i innych uciążliwych insektów.

Nietoperze a mity – fakty i obalanie błędnych przekonań

Nietoperze przez lata były bohaterami przesądów, które niestety często przyczyniały się do ich prześladowania. Czas obalić kilka najpopularniejszych mitów!

✔ MIT: Nietoperze wplątują się we włosy
➡ FAKT: Nietoperze doskonale wykorzystują echolokację i nigdy celowo nie wlecą we włosy człowieka.

✔ MIT: Nietoperze są ślepe
➡ FAKT: Nietoperze widzą, ale w ciemności głównie polegają na echolokacji, która jest bardziej precyzyjna niż ludzki wzrok.

✔ MIT: Wszystkie nietoperze piją krew
➡ FAKT: Tylko trzy gatunki nietoperzy (żyjące w Ameryce Południowej) odżywiają się krwią, ale głównie zwierząt hodowlanych. Żadne polskie nietoperze nie są wampirami.

✔ MIT: Nietoperze są brudne i przenoszą choroby
➡ FAKT: Nietoperze dbają o higienę i rzadko chorują na wściekliznę. Ryzyko zakażenia jest minimalne i dotyczy głównie osób, które próbują je złapać gołymi rękami.

Nietoperze są niezwykłymi ssakami, które pełnią kluczową rolę w przyrodzie, a ich ochrona jest konieczna dla zachowania równowagi ekosystemu. Ich obecność nie powinna budzić strachu, lecz szacunek i zainteresowanie.

Dbając o nietoperze, pomagamy naturze i sobie, ponieważ te nocne drapieżniki są naszymi sprzymierzeńcami w walce z uciążliwymi owadami i stanowią ważny element bioróżnorodności. Jeśli znajdziesz nietoperza w potrzebie, zawsze warto działać odpowiedzialnie i zgodnie z przepisami ochrony przyrody.

FAQ: Czy nietoperze są pod ochroną? Sprawdź aktualne przepisy w Polsce

• About
• Latest Posts

Marta Komasa

Jestem pasjonatką naturalnych metod dbania o zdrowie i harmonijnego życia w zgodzie z naturą. Od lat zgłębiam tajniki medycyny naturalnej, ziołolecznictwa, zdrowego odżywiania i ekologicznego stylu życia. Fascynuje mnie siła natury i jej wpływ na nasze samopoczucie – zarówno fizyczne, jak i emocjonalne.

Na Martka Natura dzielę się wiedzą o tym, jak w prosty i skuteczny sposób czerpać z dobrodziejstw natury – od domowych kosmetyków, przez naturalne sposoby na wzmocnienie odporności, po świadome wybory żywieniowe. Wierzę, że zdrowie to holistyczna równowaga między ciałem, umysłem i duszą, a najlepsze rozwiązania często są na wyciągnięcie ręki – w otaczającym nas świecie przyrody.

Jeśli tak jak ja cenisz życie blisko natury i szukasz sprawdzonych sposobów na zdrowie i harmonię, to dobrze trafiłeś/aś! Zapraszam do wspólnej podróży ku bardziej naturalnemu i świadomemu stylowi życia. 🌿✨

Latest posts by Marta Komasa (see all)

• Czy nietoperze są pod ochroną? Sprawdź aktualne przepisy w Polsce - 12 marca, 2025
• Czy łoś jest pod ochroną w Polsce? Sprawdź obowiązujące prawo - 12 marca, 2025
• Czy przebiśniegi są pod ochroną? Sprawdź, gdzie wolno je zbierać - 12 marca, 2025